LECTO-ESCRITURA

    Todas as mestras de educación infantil sabemos que unha das maiores preocupacións das familias está relacionada coa aprendizaxe da lecto-escritura. Por iso decidín facer esta entrada no blog, para comentar certas cuestións, reflexionar sobre outras e propoñer algunhas ideas a ver que vos parecen.

     1.- Na etapa de infantil, estams iniciando o proceso de aprendizaxe da lecto-escritura. É un momento de preparación, de sentar bases, de preparar os cimientos, de achegamento e motivación. Pero a adquisición da lectura e a escritura non é obxectivo en infantil. ¿Qué quero dicir con isto? Pois que é un proceso longo e depende moito da madurez de cada neno/a polo que non todos chegan a ler ao mesmo tempo e non pasa absolutamente nada. É certo que moitos nenos/as rompen xa a ler e escribir en infantil porque actualmente teñen moita estimulación, a lectura está presente en todos os lados (carteis publicitarios, televisión,  xogos de ordenador, móbiles,  puzles, roupa, decoración e por suposto nos contos que todos teñen nas casas...) e iso fai que se familiaricen moi cedo coas letras, con palabras que ven repetidas frecuentemente etc. Moitos xogos e libros feitos para estas idades de 3-6 anos están xa pensados para estimular estas aprendizaxes así que non é raro que moitos nenos e nenas, porque a súa madurez llelo permite, rompan a ler en infantil. 

       2.- Non pasa absolutamente nada se non rompen a ler en infantil. As bases estarán sentadas e o proceso culminará en primaria con toda normalidade porque, insisto, a madurez de cada neno/a é esencial e non todos maduran ao mesmo tempo. Pensade que hai nenos/as que son moi hábiles motrizmente (por exemplo aprenden a andar en bicicleta ou a patinar moi pronto), outros son menos hábiles, uns son moi rápidos facendo cálculos (comprenden rápidamente a serie numérica, gústalles sumar e restar e xa calculan mentalmente) e outros necesitan tempo para ir contando os dedos e ver cantos teñen, uns debuxan con imaxinación e crean historias propias e outros reproducen debuxos máis estereotipados ou simples, uns falan cun vocabulario máis preciso e variado e outros teñen unha linguaxe menos complexa... E isto é así porque non todos temos as mesmas capacidades e habilidades, non temos a mesma madurez, nin as mesmas experiencias... E non pasa nada, somos diferentes e é moi difícil, por non dicir imposible claro, ser bo (e moito menos perfecto) en todo. Temos que tratar de animar aos nenos/as para que intenten facer as cousas por si mesmos, que se esforcen, pero non podemos pretender que todos sexan perfectos, que maduren exactamente ao mesmo tempo, que cheguen aos mesmos resultados ao mesmo tempo.

        3.- Na Pementeira estamos traballando moito a lecto-escritura porque é algo eu diría que inevitable. A linguaxe é a base de todas as aprendizaxes, na aula estamos falando, estamos lendo e escribindo constantemente, en calqueira actividade impresa (sexa de lóxica-matemática, de música, de arte, de lecto-escritura, de observación e atención etc.) sempre hai algún pequeno texto escrito. A escritura está por todas partes. Hai algunha tarefa concreta que estou facendo  con cada neno/a individualmente para ver en que momento está cada un, o que pode facer cada un de xeito autónomo sin axuda damestra ou dos compañeiros/as. E os resultados que estou observando son perfectamente normais para 6º de infantil:

       -Algúns nenos/as están xa rompendo a ler e escribir con autonomía. E mostran esas ganas de ler solos, e de feito están a facelo en moitos momentos.

         - A maioría están afianzando a asociación de grafema e fonema, poden ler ou escribir palabras sinxelas (con sílabas directas) case con perfección, e parece que poden "romper" a ler en pouco tempo.

         - Algúns están nun proceso máis inicial, no que empezan a asociar grafema con fonema (normalmente empezan identificando claramente o sonido das vogais e algunhas consoantes como a S, P, T, R, M...)

        TODOS ESTES ESTADIOS DE APRENDIZAXE SON NORMAIS. Non podemos pretender que todos avancen igual, é moi importante a madurez de cada un, observade a madurez xeral do neno/a, a súa capacidade de atención, a súa autonomía, o seu control motriz xeral, o seu nivel de expresión oral... porque todo vai relacionado. Non podemos pretender que un neno faga unha letra ben, cun trazo axeitado, lexible, seguro si non traballou antes coas súas mans (por iso é importante modelar con plastilina, abotonarse, vestirse só, debuxar, rasgar papel, abrir un tupper, poñer o abrigo...)

   E diredes, ¿a que ven todo isto que estou contando? Pois ben, algunhas familias preguntáronme si podería proporcionarlles algunhas tarefas para que os nenos/as as realicen na casa , porque lle demandan actividades  e non saben ben qué propoñerlles. Eu non son nada partidaria de mandar fichas para casa, sobre todo porque me preocupa que mesturemos metodoloxías diferentes e ao final os nenos/as acaban máis confundidos e non é moi pedagóxico. Así que estiven seleccionando algunhas fichas similares a algunhas que facemos na aula, para que teñades un modelo de cousas que se poden facer e non andedes buscando ao mellor sen ter moi claro por onde tirar.

     Se alguén da aula quere que llas mande para a casa, avisádeme polo correo electrónico ou por Abalar e fágovos as fotocopias. Coas fichas van unhas "instruccións", uns consellos ou indicacións por si vos sirven de axuda.

   Insisto, eu non o considero necesario. Co traballo de aula debe chegar para que eles vaian avanzando con normalidade e, por suposto, non quero que ninguén lle diga aos nenos/as que son deberes do cole porque non quero que se force a ningún  neno/a a facer fichas na casa. De feito vouvos propoñer outro tipo de actividades que si me gustaría que fixérades en familia e que van axudar a mellorar todo o proceso de aprendizaxe dos vosos fillos/as. As fichas (actividades impresas) son so unha pequena parte de todo o que facemos no cole.

    1.- Lede xuntos. A lectura debe estar presente na casa con naturalidade e como un momento de pracer e non de obriga ou castigo. Si ledes xuntos e pasades un bo momento, os nenos/as interiorizan esa actividade como algo agradable que teñen ganasde facer e esa motivación mellora a aprendizaxe da lectura. Procurade ter contos con temáticas variadas e interesantes, cun vocabulario rico e variado, con ilustracións fermosas que esperten a curiosidade  e desaten emocións...

           2.- Xogade coas letras e as palabras. Podedes ter tarxetas con letras móbiles e tarxetas con palabras sinxelas. Xogade a buscar letras e formar palabras. Deixade que os nenos/as observen e busquen, estarán desenvolvendo habilidades de observación e percepción, a paciencia e a concentración, a organización espacial, a afirmación da lateralidade... Ao principio poden ter o modelo da palabra diante, despois poden probar a formar palabras sin esa axuda visual.

       3.- Facede a lista da compra xuntos. Os nenos/as poden ir escribindo o que ides mercar. Escribirán á súa maneira e vós, despois, podedes indicarlle as letras que esqueceron ou que confundiron con outras (con toda normalidade, dádelles o modelo correcto porque así irán recordando esa información que lles dades e a próxima vez seguro que escribirán mellor).

        4.- Poñede etiquetas cos nomes nas caixas de xoguetes por exemplo, ou na súa estantería cos contos (podedes poñer os titulos dos contos en tarxetas, con letras maiúsculas e eles poden ir buscando, lendo, que conto queren coller, ou agrupalos por temáticas -contos de medo, contos de animais, contos de dinosaurios, contos de viaxes polo mundo, contos de risa, contos con rimas...-), eles poden escribir esas tarxetas e despois irán interiorizando o que di cada tarxeta...

        5.- Despois de ler, se pode ser falade un pouco sobre o conto para comprobar o que entenderon ou que non... Xogade a cambiarlle o final inventando outro distinto...

         6.- Anotade en tarxetas aspalabras novas que aprenderon. Moitas veces preguntan o que significa unha palabra e iso é xenial, explicádelle o que significa e facede un ficheiro coas palabras novas. Nós na aula temos unha "árbore de palabras novas" na que imos colocando palabras que xurden nas nosas investigacións, lecturas ou conversas (temos palabras como feromonas, trofalaxis ou excrementos).

               7.- Sobre todo, investigade sobre temas que lles interesen, falade sobre eles, anotade información básica que queirades recordar máis tarde.

             8.- Saíde (na medida en que poidades dada a situación actual) a coñecer o entorno (o bosque, a beira do  río, a praia, pobos ou cidades cercanas...) e falade sobre o que vedes: as árbores, as aves, as flores, as froitas, o tipo de paisaxe, os montesque tedes preto, os edificios importantes, as esculturas que están na rúa...

           9.- Escoitade música xuntos e buscade información sobre os músicos, cantantes ou grupos musicais. Descubriredes que cando os nenos/as saben algunha historia  sobre eles, automáticamente lles gusta máis o que escoitan porque a parte emocional é moi importante para estimular a atención e a memoria.

            10.- Xogade xuntos a xogos que requiran establecer turnos, ter paciencia, pensar estratexias e mesmo perder en ocasións. Aprender a perder tamén é moi importante.

             

         Hai centos de cousas que podedes facer xuntos e que van redundar no desenvolvemento global dos vosos fillos e fillas.

           

          Para calqueira cousa que queirades comentar comigo tranquilamente, non dubidedes en poñervos en contacto a través do mail ou de abalar. E todos os queirades esas fichas, avisádeme e preparo copias.